En son ne zaman sınırlarınız ihlal edildi? Neden ihlal edildi? Trafikte şeridinizi sürekli ihlal eden sürücülerle, konuşmanızı mütemadiyen bölen arkadaşlarınızla, istediği saatte size her an telefonla ulaşabileceğini düşünen velilerinizle, fikrinizi sormadan çalışma programınızı değiştiren yöneticinizle ya da her buluşmaya geç gelen dostlarınızla bir sınır ihlali probleminiz olduğu söylenebilir. Yaşadığınız tüm sınır ihlallerinin, bir başkasının “özgürlük” talebi nedeniyle olması ise çağımızın en yaman çelişkilerinden biridir. Özgürlük, istediğimiz şeyi istediğimiz zaman yapabilmekten ve tutkularımızın efendisi olmaktan ibaret bir yaşam tarzı değildir. Böyle bir tercih, kendinizin ve başkalarının sınırlarını alt üst etmeyi gerektiren bir tür başıboşluk durumudur.  Oysa gerçek özgürlük, insanın özünden neşet eden bir yaşam biçimidir. Biçimin oluşabilmesi, anlaşılması için doğru çizilmiş sınırlara ihtiyaç vardır. Bu çizgilerde ve sınırlarda mahrumiyet varsa biçimden ve nihayetinde özgürlükten mahrum bir “yaşam mecburiyeti” vardır. Ancak hudutları ya da sınırları belli olan bir yaşamda özgürlük ilanı yapılabilir. Gerçek özgürlüğün ilanını yapmış bir fert, doğal olarak kendi sınırlarını bildiğinden, başkalarının sınırlarını da rahatlıkla görmeye ve bu sınırlara saygı duymayı öğrenmeye başlar. Bahsi geçen görme ve öğrenme süreci özgürlüğün bir biçim olarak daha özenli ve estetik hale gelmesini sağlar ve birlikte yaşama deneyimlerimizin niteliğini artırır.

Sınırları belirlenmiş özgür bir hayatın reçetesi elbette her insan için aynı olmayabilir. Çünkü her insanın karşılaşmaları, bağlamları, tecrübeleri farklılaşabilir. Fakat davranışları tutarlı, sorumluluk sahibi, huzurlu “özgürler” olmak istiyorsak sınırları çocukluğumuzdan itibaren öğrenmemiz elzemdir. Öyle ki insan olarak temel ihtiyaçlarımızdan biri bağ ve bağlantı kurmaktır. Beşerden insana yolculuğumuzda bizi biz yapan işte bu bağlar ve bağlantılardır. Doğru bağlar ve bağlantılarla örüntüsü oluşturulmuş bir yaşamda temel belirleyici doğru şekilde konumlandırılmış ve öğrenilmiş sınırlardır.  Bu konumlandırma ve öğrenme sürecinde aileler başat role sahip olsalar da okullar ve öğretmenler de en az aileler kadar bu sınırların düzenleyicileri ve koruyucularıdır. Şüphesiz son yüzyılda eğitimde yaşadığımız tecrübe, insana sınırlarını koyarak özgürleşmeyi öğreten bir kazanıma dönüşemedi.  Sanayi toplumunun ihtiyacı olan kitle eğitiminin tektipleştirici içerik ve yaklaşımları, insanın sınırlarının ve bağlarının kopmasına, kimlik ve şahsiyetinin buharlaşmasına neden oldu ve olmaya devam ediyor. Bu kopuş ve buharlaşma aynı zamanda kişinin kendine yabancılaşmasına ve tabii olarak öz saygısını kaybetmesine neden oluyor. Bugün her eğitim kurumunun ve öğretmenin bu yabancılaşmayı anlaması ve buna karşı insanın öz saygısını ve özgürlüğünü güçlendirecek sınırların oluşturulmasında yol ve yöntemleri belirlemesi hayatidir. 

Özgürleştirici sınırları koyabilmek için gerekli yol ve yöntemleri oluşturmak bizatihi toplumsal mutabakat gerektirir. Çünkü bir kişinin ya da dar bir zümrenin sınırlara sahip olması çoğu zaman yeterli özgürlük alanını sağlamayabilir. Nihayetinde sınırlardan yoksun bir toplumsal yaşam, uçsuz bucaksız bir hakikat krizine dönüşebilir. Hakikatin tartışılır hale geldiği toplumlarda hemen her şey akışkan hale gelir ve ortaya çıkan belirsizlikler büyük toplumsal buhranlara ve güven bunalımına neden olur. Hatta ortaya çıkan bu belirsizliklerden beslenen ve bunu ticarileştiren oluşumlar meydana gelir ve güçlenir.

Eğitim, kişilerin yaratıcıyla, kendileriyle, toplumun geri kalan üyeleriyle, tabiatla, teknolojiyle ilişkisinde gözetecekleri sınırlar üzerinde oluşan toplumsal mutabakatı garantiye alan, aileden sonra en belirleyici kurumdur. Hız ve haz çağında teknolojik gelişmelerin edilgen tüketicisi olmayan , her türlü bağımlılık, ihmal ve istismara karşı yüksek farkındalık ve iradeye sahip,  sınırlarını koyup koruyabilen özgür insanlar yetiştirmek istiyorsak eğitimciler olarak bu mutabakat üzerinde çalışmak durumundayız.

Nitelikli tartışmalar ve müzakereler yapılması için Türkiye’nin en özgün eğitim platformlarından bir haline gelen Eğitimde 1 Adım Ötesi, bu sene “Özgürleştiren Sınırlar”ı mercek altına aldı. Eğitimde 1 Adım Ötesi Zirvesi, 23 Kasım 2024 tarihinde NUN Okullarında birbirinden değerli konuşmalar, söyleşiler ve atölyelerle gerçekleştirildi.